Przyczyny niepłodności lub ograniczenia płodności związane z narządem rodnym (macicą) określa się mianem czynnika macicznego niepłodności. Zwykle wymienia się tutaj guzy i wady macicy oraz zrosty wewnątrzmaciczne i przypadki atrofii endometrium. Coraz częściej jednak do macicznych czynników niepłodności zalicza się adenomiozę.

Czym jest adenomioza ?

Adenomioza jest to schorzenie macicy polegające na przebudowie mięśnia macicy, w którym pomiędzy włókna mięśniowe wnikają elementy błony śluzowej macicy (endometrium). Takie nienaturalne położenie względem siebie tych dwóch tkanek prowadzi do rozwoju stanu zapalnego i przerostu części mięśniowej. Macica staje się duża, może wykazywać nieprawidłową czynność skurczową, a dojrzewanie endometrium jest zwykle zaburzone, prowadząc do obniżenia jego receptywności.

Adenomioza to bagatelizowany problem przy leczeniu niepłodności.

Nawet dyskretne zmiany w macicy o charakterze adenomiozy mogą negatywnie wpływać na płodność, w tym na gorsze wyniki leczenia w programie zapłodnienia pozaustrojowego.

Kobiety z adenomiozą mogą zgłaszać takie objawy jak:

• bolesne miesiączkowanie
• bardziej obfite i przedłużone miesiączki
• plamienia, zwykle w II fazie cyklu

Adenomiozę można podejrzewać już na podstawie wymienionych objawów. Dodatkowe informacje wnosi badanie ultrasonograficzne, ale potwierdzenie rozpoznania wymaga badania macicy rezonansem magnetycznym lub badania histopatologicznego. Niestety niewiele pracowni MRI ma odpowiednie doświadczenie w rozpoznawaniu niewielkich, dyskretnych ognisk adenomiozy, które mogą mieś jednak duże znaczenie dla zaplanowania leczenia.

Po rozpoznaniu adenomiozy u pacjentek z niepłodnością kierowanych do programu zapłodnienia pozaustrojowego można zdecydować się na dwie drogi leczenia:

• Pierwsza to leczenie operacyjne, zalecane zwłaszcza w przypadku dużych zmian w macicy lub po wcześniejszych niepowodzeniach programu IVF. Operacja polega na możliwe rozległym wycięciu zajętych części mięśnia macicy, tak by oczywiście zachować prawidłowe funkcje macicy. Taki zabieg powinien być wykonany przez doświadczonego lekarza i najlepiej w ośrodku, który specjalizuje się w tego typu operacjach. Ważne jest również aby przyszłą ciążę rozwiązać cięciem cesarskim, ze względu na duże ryzyko pęknięcia macicy przy porodzie.

• Druga droga, jeżeli leczenie operacyjne nie jest możliwe lub z pewnych względów przeciwwskazane, to program zapłodnienia pozaustrojowego zmodyfikowany tak, aby zminimalizować niekorzystny wpływ adenomiozy. Można zastosować ultra-długi protokół stymulacji lub protokoły z jednoczesnym stosowaniem letrozolu. Bardzo istotna jest ocena endometrium przed transferem, w razie podejrzenia zmniejszonej receptywności zaleca się odroczenie podania zarodka. Zwykle proponujemy naszym pacjentom wykonanie scratchingu endometrium w cyklu poprzedzającym transfer.

Ogniska adenomiozy mogą również działać niekorzystnie nasilając czynność skurczową macicy.

Z tego powodu często zalecamy podawanie w okresie okołotransferowym leków hamujących skurcze macicy, takich jak atosiban. Rutynowo oceniamy macicę w badaniu ultrasonograficznym bezpośrednio przed transferem.